Το ολοκαύτωμα της Μακρυνείας, 28 Ιουλίου και 5 Αυγούστου 1943

Υπογράφει ο

 

Απόσπασμα

Στα τέλη Ιουλίου είναι η θλιβερή επέτειος από αυτό που ο λαός της Μακρυνείας ονομάζει «Το κάψιμο της Μακρυνείας» από τους Γερμανούς.Η καταστροφή αυτή, δεν ήταν απλώς «κάψιμο της Μακρυνείας» ήταν «ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ» για τους λόγους που θα αναφερθούν παρακάτω.

Τα περισσότερα στοιχεία που παρατίθενται παρακάτω, προέρχονται από το βιβλίο του Διευθυντή και Χειρουργού Ιατρού Αυρηλιώνη Διονύσιου «ΤΟ ΠΡΟΣΚΑΙΡΟΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΝ Ε.Ε.Σ. ΓΑΒΑΛΟΥΣ – ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ» το οποίο γράφτηκε ανεπηρέαστα μέσα στη θύελλα του εμφυλίου πολέμου στην Αθήνα το 1946.

Η Μακρυνεία προπολεμικά ήταν μια σχετικά πλούσια αγροτική περιοχή, που για τα δεδομένα της τότε εποχής, τα προϊόντα της, το λάδι και ο καπνός, έκαναν τους κατοίκους της να ζουν σχετικά πολύ καλά. Ο πόλεμος όμως του 1940 και στη συνέχεια λίγο αργότερα, η υποδούλωση της Χώρας μας από τους Γερμανούς και η σκληρότητα των κατακτητών μετέτρεψαν την χώρα μας σε μια κόλαση και ένα σωρό ερειπίων.

Όσοι Έλληνες δεν έκλειναν το μάτι στον κατακτητή και το έλεγε η ψυχή τους, πήραν το δρόμο προς τα βουνά δημιουργώντας τις αντιστασιακές οργανώσεις ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ, Ομάδα Ψαρρού κ.λπ. Αρχικός σκοπός τους, η αντίσταση στον κατακτητή, με ανταρτοπόλεμο, σαμποτάζ, ενέδρες κ.λπ. Παράλληλα η διατήρηση του ΗΘΙΚΟΥ, του Ελληνικού Λαού σε υψηλό επίπεδο και το μήνυμα της απελευθέρωσης, από την Γερμανική μπότα, μέσα από την Αντίσταση, οριοθετούσαν τις πράξεις που εκπλήρωναν το σκοπό τους.

Στις 27 Ιουλίου του 1943 μια μικρή ομάδα από 4 Γερμανούς, με ένα μικρό αυτοκίνητο, φεύγει από το Αγρίνιο με προορισμό την Μακρυνεία για το συνηθισμένο «πλιάτσικο» των χωριών. Μια ομάδα του ΕΑΜ Γραμματικούς – Γαβαλούς στήνει ενέδρα στους Γερμανούς στη θέση Χασάναγα, πίσω από τον Μύλο της Μπογλάστης με αποτέλεσμα δύο από αυτούς να σκοτωθούν και οι άλλοι δύο να αιχμαλωτισθούν. Τη νύκτα όμως ένας από τους αιχμαλώτους κατάφερε να διαφύγει και με βάρκα πέρα-σε απέναντι στα Αμπάρια και από εκεί πήγε στο Αγρίνιο, όπου ανέφερε το όλο γεγονός στην Γερμανική Διοίκηση. Την επόμενη ημέρα 28-7-1943 ξεκινά από το Αγρίνιο μια Γερμανική φάλαγγα με τανκς, φορτηγά και μοτοσικλέτες και εις αντίποινα επιδίδεται στην συστηματική καταστροφή των χωριών της Μακρυνείας και στη δολοφονία όσων ανθρώπων έβρισκαν στο πέρασμά τους. Συνεργεία Γερμανών στρατιωτών, αφού αφαιρούσαν από κάθε σπίτι ότι χρήσιμο και εμπορεύσιμο υπήρχε στη συνέχεια έριχναν κάποια σκόνη και με έναν πυροβολισμό το σπίτι γίνονταν παρανάλωμα του πυρός.

Η καταστροφή αυτή κράτησε δύο μέρες από το Ζευγαράκι έως τα Σιταράλωνα και η Μακρυνεία μετατράπηκε σε κρανίου τόπο – σωρό ερειπίων.

Και σαν να μην έφτανε μόνο αυτό, δηλαδή η καταστροφή της περιουσίας του άμαχου πληθυσμού, οι εγκληματίες κατακτητές με σύνταξη τακτικού στρατού, ξεχύθηκαν με τανκς στον κάμπο της Μακρυνείας, όπου είχαν καταφύγει ηλικιωμένοι άνθρωποι, ανάπηροι, γυναίκες και μικρά παιδιά, οι οποίοι δεν κατάφεραν να φύγουν προς το δάσος του Αράκυνθου και εκεί άρχισε ένα από τα μεγαλύτερα και τρομερότερα εγκλήματα των Γερμανών. Εκεί πραγματοποιήθηκε το ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΜΑΚΡΥΝΕΙΑΣ.

 

Μέσα στα σπαρτά, στα αμπέλια, στα χαντάκια και κάτω από τις ελιές, ομάδες από γυναικόπαιδα εκτελούνταν με τον πλέον εγκληματικό τρόπο. Δύο μέρες κράτησε το ανθρωποκυνηγητό αυτό του κάμπου. Οι κάτοικοι παρακολουθούσαν το μεγάλο φονικό από τις ράχες του Αράκυνθου. Οι Μακρύνειοι, όταν οι Γερμανοί έφυγαν για το Αγρίνιο και κατέβηκαν στα καμένα και κατεστραμμένα σπίτια τους, διαπίστωσαν το δράμα της ανθρωποσφαγής, μέσα σε σκηνές αλλοφροσύνης που κράτησαν όλη τη νύχτα.

Βρέθηκαν γέροντες και παράλυτοι σκοτωμένοι πάνω στο κρεβάτι τους, νήπιο στην αγκαλιά της σκοτωμένης μητέρας του με το κεφάλι σπασμένο από τον υποκόπανο όπλου. Όποιος βρίσκονταν μπροστά σε Γερμανό εκτελούνταν. Στη Γραμματικού, το χωριό που πλήρωσε το μεγαλύτερο φόρο αίματος, μια οικογένεια (ΚΑΛΙΑΚΜΑΝΗ) τυφλώθηκε με τον πιο φρικώδη και απάνθρωπο τρόπο. Ολόκληρες οικογένειες σκοτώθηκαν με πολυβόλο. Εξήντα τέσσερις (64) νεκροί το διάστημα αυτό, στην ενιαία Μακρυνεία από την Λυσιμαχία μέχρι το Καλούδι και τα Σιταράλωνα. Οι περισσότεροι άμαχοι τον μαύρο Ιούλη του 1943. Και άλλοι νεκροί έπεσαν σε μάχες.

Από προσωπικές πληροφορίες, από το βιβλίο του Νίκου Γ. ΖΙΑΓΚΟΥ «Αγγλικός Ιμπεριαλισμός και Εθνική Αντίσταση 1940-45» και από το βιβλίο του Γαβριήλ Αλπέντζου «Ανατομία της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου Πολέμου» παραθέτουμε τον παρακάτω κατάλογο των δολοφονημένων από τους Ιταλο-Γερμανούς συμπατριωτών μας, έστω για θύμηση στη ΜΝΗΜΗ ΤΟΥΣ.

 

1. ΛΥΣΙΜΑΧΙΑ

Μάχη με Ιταλούς

2. ΛΥΣΙΜΑΧΙΑ

Μάχη με Ιταλούς

3. ΛΥΣΙΜΑΧΙΑ

Δολοφ. από Ιταλούς

4. ΛΥΣΙΜΑΧΙΑ

Δολοφ. από Ιταλούς

5. ΛΥΣΙΜΑΧΙΑ

Δολοφ. από Ιταλούς

6. ΖΕΥΓΑΡΑΚΙ

Δολοφ. από Ιταλούς

7. ΚΕΡΑΣΟΒΟ

Δολοφ. από Γερμανούς

8. ΠΑΠΑΔΑΤΕΣ

Δολοφ. από Γερμανούς

9. ΠΑΠΑΔΑΤΕΣ

Δολοφ. από Γερμανούς

10. ΠΑΠΑΔΑΤΕΣ

Δολοφ. από Γερμανούς

11. ΠΑΠΑΔΑΤΕΣ

Δολοφ. από Γερμανούς

12. ΠΑΠΑΔΑΤΕΣ

Δολοφ. από Γερμανούς

13. ΠΑΠΑΔΑΤΕΣ

Δολοφ. από Γερμανούς

14. ΠΑΠΑΔΑΤΕΣ

Εκτελ. από Γερμανούς\

15. ΠΑΠΑΔΑΤΕΣ

Έπεσε σε μάχη με Γερμανούς

16. ΜΑΤΑΡΑΓΚΑ

Δολοφ. από Γερμανούς

17. ΜΑΤΑΡΑΓΚΑ

Δολοφ. από Γερμανούς

18. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

19. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

20. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

21. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

22. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

23. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

24. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

25. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

26. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

27. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

28. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ

 Έπεσε σε μάχη με Γερμανούς

29. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

30. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

31. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

32. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

33. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

34. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

35. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

36. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

37. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

38. ΓΑΒΑΛΟΥ

Δολοφ. από Γερμανούς

39. ΓΑΒΑΛΟΥ

Εκτελ. από Γερμανούς

40. ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

Δολοφ. από Γερμανούς

41. ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

Δολοφ. από Γερμανούς

42. ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

Εκτελ. από Γερμανούς

43. ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

 Έπεσε σε μάχη με Γερμανούς

44. ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

 Έπεσε σε μάχη με Γερμανούς

45. ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

 Έπεσε σε μάχη με Γερμανούς

46. ΤΡΙΧΩΝΙΟ

Δολοφ. από Γερμανούς

47. ΤΡΙΧΩΝΙΟ

Δολοφ. από Γερμανούς

48. ΤΡΙΧΩΝΙΟ

Δολοφ. από Γερμανούς

49. ΤΡΙΧΩΝΙΟ

Δολοφ. από Γερμανούς

50. ΔΑΦΝΙΑΣ

Δολοφ. από Γερμανούς

51. ΛΙΘΟΒΟΥΝΙ

Εκτελ. από Γερμανούς

52. ΚΑΨΟΡΑΧΗ

Δολοφ. από Γερμανούς

53. ΚΑΛΟΥΔΙ

Δολοφ. από Γερμανούς

Για τα Θύματα που λόγω έλλειψης στοιχείων δεν αναφέραμε ζητάμε προκαταβολικά συγνώμη.

Και σαν να μην έφτανε η καταστροφή και το φονικό, αμέσως μετά διατάσσεται από τους Γερμανούς, η εκτόπιση του πληθυσμού προς την Ορεινή Τριχωνίδα και Ναυπακτία. Όλοι οι άνθρωποι, φορτωμένοι μαζί με τα εναπομείναντα υπάρχοντά τους, πήραν το δρόμο προς τα βουνά αφήνοντας πίσω τους στάχτες και καταστροφή.

Ένα μήνα κράτησε αυτό και μετά γυρνώντας πάλι στα χωριά τους προσπαθούσαν να επισκευάσουν πρόχειρα καταλύματα για την οικογένειά τους. Πισσόχαρτο για στέγη πάνω στους ερειπωμένους τοίχους και γύρω-γύρω τσιατμάδες από λυγιές ή καλαμίδες και λάσπη, χωρίς σκεπάσματα, χωρίς κρεβάτια νηστικοί και άρρωστοι προσπαθούν να επιζήσουν. Άγριος ο χειμώνας του 1943-44.

 Πολύ δύσκολες οι νύκτες και οι οικογένειες κοιμούνται πλάι στα ζωντανά τους. Μαζί με τους εξαθλιωμένους Μακρύνειους τώρα βρίσκονται και πολλοί Ιταλοί, υπολείμματα μιας Μεραρχίας που προσχώρησε στον ΕΛ.ΑΣ. ύστερα από την συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943.

Οι χωρικοί όμως δείχνοντας την μεγαλοψυχία του Έλληνα, συγχώρεσαν τους πρώην εχθρούς τους, που ερείπωσαν τα χωριά τους και άρπαξαν την περιουσία τους και τους πρόσφεραν από το υστέρημά τους, στέγη και ένα κομμάτι ψωμί χρησιμοποιώντας τους ως εργάτες στα κτήματά τους. Έτσι πέρασε η Άνοιξη του 1944.Στις 4 Αυγούστου 1944, φήμες κυκλοφορούσαν, λόγω μεγάλης κίνησης των Γερμανών στο δρόμο Αγρινίου – Μεσολογγίου, για νέες επιχειρήσεις των κατακτητών κατά των ανταρτών και για άλλους προετοιμασία των Γερμανών, για να φύγουν από την Ελλάδα. Ο κόσμος ανησυχούσε.

Πράγματι τις πρώτες πρωινές ώρες της 5ης Αυγούστου οι καμπάνες άρχισαν να κτυπούν και οι Μακρύνειοι πήραν πάλι τον δρόμο προς τις χαράδρες του Αράκυνθου έχοντας μαζί τους ότι πρόλαβαν να πάρουν. Τα υπόλοιπα λιγοστά υπάρχοντά τους, τα «πλιατσικολογούν» οι Γερμανοί, οι οποίοι από τα χαράματα πυροβολώντας μπήκανε ξανά στην Μακρυνεία. Καίνε πάλι ότι είχε απομείνει από τον προηγούμενο χρόνο. Παραπήγματα, ταράτσες, αποθήκες. Πύρινες γλώσσες και κολώνες μαύρου καπνού ανεβαίνουν τον ουρανό της Μακρυνείας.

Η Γερμανική φάλαγγα διασχίζει τη Μακρυνεία με ανοικτά φορτηγά γεμάτα με ρούχα, σκεύη, εργαλεία, άλλα με ζώα από κοτόπουλα μέχρι μοσχάρια και άλλα με τσουβάλια με σιτάρι και καλαμπόκι ακόμη και δοχεία με λάδι. Ότι δεν μπορούσαν να πάρουν το έχυναν ή το παρέδιδαν στη φωτιά.

Δυστυχώς την Γερμανική αυτή φάλαγγα που διέσχιζε το σωρό ερειπίων και την πλήρη καταστροφή κατά μήκος του δρόμου της Μακρυνείας, ακολουθούσαν μερικές δεκάδες Έλληνες, άλλοι με στολή τσολιά, άλλοι με πολιτικά, οικτροί ουραγοί και συνεργάτες των δημίων της πατρίδας των, όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο γιατρός ΑΥΡΗΛΙΩΝΗΣ.Μετά την Μακρυνεία σειρά είχαν τα χωριά της Τριχωνίδας. Από το Θέρμο έως τον Προυσό, μαύρισε ο ουρανός από το κάψιμο όλων των χωριών.