Η ιδέα του περιπτέρου γεννήθηκε όταν η Ελλάδα έβγαινε από τους Βαλκανικούς πολέμους με την χώρα να έχει γεμίσει αναπήρους και τραυματίες. Ξεκινά λοιπόν η άνθιση αυτού του μικρού επαγγελματικού χώρου, με τη χορήγηση αδειών σε τραυματίες πολέμου. Ένα μικρό, πρόχειρα κατασκευασμένο ξύλινο κουβούκλιο με διαστάσεις όχι μεγαλύτερες από ένα τετραγωνικό μέτρο.
Πλατεία Μπέλου
1919 και ο γνωστός χρονογράφος και ποιητής των αρχών του 20ου αιώνα Σωτήρης Σκίπης σε άρθρο του στην εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, στις 20 Οκτωβρίου, γράφει για τα πρώτα περίπτερα που έκαναν την εμφάνισή τους:
«Άξιος συγχαρητηρίων έγινε ο κ. Δήμαρχος ο οποίος αποφάσισε την ανέγερσιν πολλών περιπτέρων εις τας Αθήνας, τα οποία θα εκχωρήσει εις τους τραυματίας του πολέμου, η εις μέλη οικογενειών φονευθέντων πολεμιστών.Δεν φαντάζεται κανείς πόσα καλά θα προκύψουν αμέσως-αμέσως, εκ της ανεγέρσεως των περιπτέρων. Τα περίπτερα θα είναι ένας στολισμός της πόλεως, θα εξυπηρετηθούν δι’ αυτών και θα εύρουν πόρον ζωής πλείστοι ανάπηροι των δύο πολέμων. Θα εξαπλωθή δια του μέσου τούτου το ελληνικόν έντυπον, είτε εφημερίς, είτε περιοδικόν, είτε φυλλάδιον, είτε βιβλίο. Και θα γίνουν αίτια όπως οι μεγάλαι επαρχιακαί μας πόλεις θα κουνηθούν λιγάκι και θα μιμηθούν λιγάκι των πρωτεύουσαν».
Στην αρχή ήταν μικρά καπνοπωλεία και σιγά-σιγά στο εμπόρευμα προστέθηκαν και άλλα είδη, κυρίως πρώτης ανάγκης.
Οδός Σκαλτσοδήμου-Περίπτερο Βέλιου
Το 1922 το Υπουργείο Περιθάλψεως κατέθεσε νομοσχέδιο σύμφωνα με το οποίο τα ήδη ανεγερθέντα περίπτερα, αλλά και αυτά που πρόκειται να ανεγερθούν στο μέλλον, θα παραχωρούνται προς αποκλειστική χρήση στην «Πανελλήνιον Ένωσιν Τραυματιών Πολέμου 1912-1921».
Σε περίπτωση θανάτου του κατόχου η χρήση και εκμετάλλευση του περιπτέρου, μεταβιβάζεται αυτόματα στην γυναίκα και τα παιδιά του αναπήρου-τραυματία και αυτό μόνο για μια πενταετία, και αργότερα περιέρχεται και πάλι στον έλεγχο της Ένωσης.
Στην περίοδο του Μεσοπολέμου και μετά δόθηκε στα περίπτερα αποκλειστικό δικαίωμα πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων, κάτι που λειτούργησε στην αρχή σαν φοροεισπρακτικός μηχανισμός, για να εξασφαλίζει το κράτος έσοδα από την πώληση του καπνού. Πριν από αυτό, χύμα τσιγάρα και καπνό πωλούσαν πλανόδιοι που δεν μπορούσαν να ελεγχθούν αποτελεσματικά.
Οδός Παπαστράτου κ Μπουκογιάννη Περίπτερο Ρόκκου
Στα τέλη της δεκαετίας του ’40, τα πρώτα ζαχαρώδη και αναψυκτικά άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στα περίπτερα. Αργότερα μπήκαν και τα πρώτα ψυγεία με πάγο. Ένας μικρός επαγγελματικός χώρος, δηλαδή, ο οποίος δεν είχε καθορισμένο ωράριο λειτουργίας.
Αργότερα αλλάζει η σχετική νομοθεσία, αλλάζει έτσι και η όψη τους, γίνονται όλα ομοιόμορφα και ομοιόχρωμα και με ίδιες διαστάσεις για όλη την Ελλάδα (1.30 Χ 1.50 μ.) με ρολά και ψυγείο για τα αναψυκτικά. Τοποθετούνται στα πεζοδρόμια, στις πλατείες, στα πάρκα. στις στάσεις των λεωφορείων…. Κάθε γειτονιά είχε και το δικό της περίπτερο.
Δεκαετία του ’50 και η έλευση των τηλεφώνων στην Ελλάδα δίνει μεγάλη ώθηση στα περίπτερα, τα κάνει πολύ σημαντικά όπου κι αν βρίσκονται.
Για τηλέφωνο στο σπίτι ούτε κουβέντα, έτσι τα περίπτερα με τις τηλεφωνικές τους συσκευές και τα τηλέφωνα με μετρητές και αργότερα με κερματοδέκτες είναι βασικά για την επικοινωνία με συγγενείς και φίλους. Οι περιπτεράδες ξέρουν περισσότερα για τη γειτονιά από τους πάντες, ακούν τα πάντα βλέπετε! Ακόμα, από το είδος που ψώνιζε ο πελάτης γνώριζε και την οικονομική του κατάσταση.
Πλατεία Τσακανίκα
Και αργότερα όταν άρχισαν να μπαίνουν στα μανταλάκια των περιπτέρων οι εφημερίδες, ήταν γνώστης και του πιο σημαντικού….της πολιτικής του προτίμησης : δεξιά, κεντρώα, αριστερή.
Οι αριστερές εφημερίδες πουλιόταν χιλιοδιπλωμένες. Έτσι θέλοντας και μη ο περιπτεράς της γειτονιάς ήταν πληροφοριοδότης της αστυνομίας. Ήταν τότε (ειδικότερα μετά τον Εμφύλιο) που ένα από τα κυριότερα καθήκοντα της αστυνομίας ήταν το κυνήγι των «αντιφρονούντων» (εξ ου και τα περίφημα «πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων», απαραίτητα για οποιαδήποτε δραστηριότητα). Και τι προσφορότερο από την εφημερίδα που διάβαζαν. Για να δοθεί βέβαια άδεια περιπτέρου σε κομμουνιστή… ούτε λόγος.
Το 2012 το υπουργείο Άμυνας αποφάσισε την απελευθέρωση των αδειών, εκχωρώντας το 70% των περιπτέρων στους δήμους και το 30% σε άτομα με ειδικές ανάγκες και πολύτεκνους με βάση εισοδηματικά κριτήρια. Αυτές όμως οι άδειες δεν μεταβιβάζονται, ούτε κληρονομούνται.
Και έτσι αρχίζει ο … θάνατος του περιπτέρου….
Πηγές:
lifo.gr
athensvoice.gr
