Η μάχη του Αχελώου έλαβε χώρα το 1359 κοντά στον ποταμό Αχελώο. Ο πόλεμος έγινε μεταξύ των αλβανικών στρατευμάτων, υπό τους Πέτρο Λόσα/Λιόσια [1] και Ιωάννη Σπάτα [2], και τις δυνάμεις τού δεσποτάτου της Ηπείρου, υπό τον Νικηφόρο Β΄ Ορσίνι [3]. Οι Αλβανοί νίκησαν τον στρατό τού Ορσίνι, ο οποίος υπέστη τεράστιες απώλειες κατά τη διάρκεια της μάχης. Η μάχη ίδρυσε δύο δεσποτάτα από περιοχές, που προηγουμένως ανήκαν στο δεσποτάτο της Ηπείρου: το δεσποτάτο της Άρτας και το δεσποτάτο Αγγελοκάστρου και Λεπάντο.
Το προοίμιο
Από τις αρχές του 14ου αι. η δύναμη τού δεσποτάτου της Ηπείρου μειωνόταν, ενώ οι Αλβανοί φύλαρχοι αύξαναν τον έλεγχό τους σε πολλές περιοχές του δεσποτάτου. Ο Νικηφόρος Β΄ Ορσίνι, δεσπότης της Ηπείρου αποφάσισε να δημιουργήσει στενότερες σχέσεις με τη Σερβική Αυτοκρατορία, εγκαταλείποντας την σύζυγό του Μαρία την οποία έστειλε στην Άρτα, όπου τελούσε υπό φρούρηση και ζητώντας από την χήρα του Στέφανου-Ούρου Δ΄ Δουσάν [4], την τσαρίνα Έλενα [5], να παντρευτεί την αδελφή της.
Η Μαρία όταν κατάλαβε τις προθέσεις του άνδρα της ζήτησε βοήθεια από τον αδελφό της Μανουήλ Καντακουζηνό, δεσπότη του Μορέως. Εκείνος έστειλε αμέσως πλοίο για να παραλάβει την αδελφή του. Τη Μαρία κατευόδωσαν οι Ηπειρώτες και οι Αλβανοί, οι οποίοι τη συμπαθούσαν και την σέβονταν για τον ενάρετο και γενναιόδωρο χαρακτήρα της, αλλά και λόγω της εκτίμησης που έτρεφαν για τον πατέρα της, στον οποίο έμειναν αφοσιωμένοι ακόμη και μετά την παραίτηση του από τον θρόνο.
Οι Αλβανοί τού δεσποτάτου απείλησαν με εξέγερση, εάν ο Ορσίνι παντρευτεί την αδερφή της Ελένης της Βουλγαρίας. Ο Ορσίνι, τότε, αναγκάστηκε να καλέσει τη Μαρία να επιστρέψει, αλλά ταυτόχρονα αποφάσισε να ξεκινήσει πόλεμο εναντίον των Αλβανών, για να σταματήσει την αυξανόμενη ισχύ τους στο δεσποτάτο, καλώντας σε βοήθεια Τούρκους πειρατές. Η σύγκρουση έγινε στον Αχελώο.
Η μάχη
Ο Ορσίνι συγκέντρωσε τις δυνάμεις του και βάδισε εναντίον των Αλβανών στις περιοχές, που είχαν εγκατασταθεί στην Αιτωλία. Οι Αλβανοί συγκέντρωσαν τις δυνάμεις τους και υπό την ηγεσία του Πέτρου Λιόσα πολέμησαν εναντίον του στα τέλη της άνοιξης τού 1359 κοντά στον ποταμό Αχελώο. Οι Αλβανοί κέρδισαν τη μάχη, ενώ ο Ορσίνι σκοτώθηκε και ολόκληρος ο στρατός του καταστράφηκε.
Πού έγινε ακριβώς η μάχη του Αχελώου
Πολλά ήταν τα ερωτήματα για το που έγινε η μάχη του Αχελώου. Πολλοί ταύτιζαν τη θέση της με την ομώνυμη πόλη. Άλλοι την τοποθετούσαν μεταξύ Αγγελοκάστρου και Αιτωλικού ενώ ο καθηγητής Β. Κατσαρός στην Επισκοπή Μάστρου στις Οινιάδες.
Οι συνέπειες
Μετά το τέλος του Νικηφόρου οι υπόλοιπες μεγάλες πόλεις στο δεσποτάτο της Ηπείρου, που κινδύνευαν να καταληφθούν από τα αλβανικά στρατεύματα, υποτάχθηκαν στον Συμεών Ούρεση [6] και οι υπόλοιπες περιοχές του Δεσποτάτου μοιράστηκαν μεταξύ αυτού και του Ράντοσλαβ Χλάπεν [7]. Ο Συμεών, μη μπορώντας να εκδιώξει τους Αλβανούς ηγέτες, προσπάθησε να διατηρήσει τον έμμεσο έλεγχο της Ηπείρου αναγνωρίζοντας τον Πέτρο Λιόσα και τον Ιωάννη Σπάτα ως δεσπότες, στις περιοχές της Άρτας και του Αγγελοκάστρου και του Λεπάντο αντίστοιχα.
Αν και το μεγαλύτερο μέρος της Ηπείρου περιήλθε προσωρινά υπό αλβανική κυριαρχία, οι Αλβανοί δεν αντικατέστησαν καμία υπάρχουσα ελληνική ή σερβική κυριαρχία με ένα συγκεντρωτικό αλβανικό κράτος. Ως επακόλουθο: το 1366-67 μόνο η πόλη των Ιωαννίνων δεν βρισκόταν υπό τον αλβανικό έλεγχο.
[1] Ο Πέτρος Λιόσας (Λόσας) ήταν Αλβανός φύλαρχος που κυβέρνησε στην Μεσαιωνική Ήπειρο και διοικούσε μια μεγάλη Αλβανική ομάδα.
[2] Ο Ιωάννης Μπούας Σπάτας ( 1310 – 29 Οκτωβρίου 1399) ήταν πολέμαρχος στη δυτική Ελλάδα με το τίτλο του «δεσπότη» Αλβανικής καταγωγής.
[3] Ο Νικηφόρος Β΄ Ορσίνι ή Νικηφόρος Β΄ Δούκας (1328 – 1359) ήταν Δεσπότης της Ηπείρου από το 1335 ως το 1338 και από το 1356 ως το 1359. Το Δεσποτάτο την εποχή του γνώρισε αλλεπάλληλες εισβολές. Υπήρξε ο τρίτος και τελευταίος Δεσπότης της δυναστείας Ορσίνι.
[4] Ο Στέφαν Ούρος (ή Ουρέσης) Δ΄ Ντούσαν , (1308 – 20 Δεκεμβρίου 1355), γνωστός ως Ντούσαν ο Ισχυρός και στα ελληνικά ως Στέφανος Δουσάν, ήταν βασιλιάς της Σερβίας από τις 8 Σεπτεμβρίου 1331 και Αυτοκράτορας Σέρβων, Ελλήνων, Βουλγάρων, Βλάχων και Αλβανών από τις 16 Απριλίου 1346 μέχρι τον θάνατό του.
[5] Η Έλενα, ήταν πριγκίπισσα της Βουλγαρίας, που με τον γάμο της έγινε βασίλισσα και μετά αυτοκράτειρα της Σερβίας.
[6] Ο Συμεών Ούρεσης Παλαιολόγος (1326 – 1371), ήταν Δεσπότης της Ηπείρου και κυβερνήτης της Θεσσαλίας.
[7] Ο Ράντοσλαβ Χλάπεν ήταν Σέρβος μεγιστάνας, που υπηρέτησε τον Στέφανο Ούρο Δ΄ Δουσάν αυτοκράτορα της Σερβίας και τον Στέφανο Ούρο Ε΄ ως βοϊβόδας (στρατιωτικός διοικητής).
ΠΗΓΕΣ:
- Άρθρο του Λίνου Υφαντή (από την Μηχανή του Χρόνου)
- Wikipedia
- Science Wiki
