Κοινωνία και Οικονομία
Το μετεπαναστατικό Βραχώρι, στη διασταύρωση των μοναδικών τότε δρόμων προς τις παράλιες πόλεις (Μεσολόγγι, Αιτωλικό, Αμφιλοχία και Αστακό), στο μεταίχμιο δύο κόσμων (ελληνικού και οθωμανικού) και στο κέντρο του νομού και της μεγάλης πεδιάδας της Τριχωνίδας, σε μικρό χρονικό διάστημα (1830-1870) ξεφεύγει από τη στασιμότητα που χαρακτηρίζει τις παρακείμενες επαρχίες (Βάλτο, Ναυπακτία).Η γεωγραφική του θέση ευνοεί την ανάπτυξη εμπορικών συναλλαγών και οι πλούσιες γαίες του, καλοποτισμένες από τα νερά του Αχελώου και της Ερμίτσας, αποδίδουν ικανοποιητική παραγωγή διαφόρων προϊόντων που τροφοδοτούν το εξωτερικό εμπόριο.Παράλληλα με το εμπόριο των σταφιδαμπέλων – καλλιέργεια γνωστή στην κοιλάδα του Βραχωριού από το 17ο αι.- παρατηρείται στροφή των καλλιεργητών προς τις εμπορευματικές καλλιέργιες του καπνού από τη δεκαετία 1860-1870 και αργότερα της ελιάς, οπότε ξερριζώνονται τα σταφιδάμπελα. Ο καπνός, ενώ προ δεκαετίας είχε μηδαμινή παραγωγή, μετά το 1870 σε εύφορες εποχές έφθανε σε 1.000.000 οκάδες.
Σε αυτό το πλαίσιο εμπορευματοποίησης της οικονομίας δημιουργούνται οι πρώτες βιοτεχνικές και εμπορικές μονάδες (βυρσοδεψεία, ποτοποιεία, κεραμοποιεία, ασβεοτοποιείες, ξυλουργεία, υποτυπώδης κατεργασία του καπνού), γεγονός που προσελκύει επήλυδες από τις ορεινές περιοχές (Τριχωνίδα, Ναυπακτία, Ευρυτανία).
Έτσι, το Αγρίνιο αναδεικνύεται νωρίς σε μεταπρατική πόλη, όπου διακινούνται από τα ορεινά πρώτες ύλες (δέρματα, μαλλιά, ξυλεία, βελανίδια) και από τη γύρω περιοχή η αγροτική παραγωγή (καπνός, σιτηρά, λάδι, κρασί, σταφίδα), ενώ παράλληλα διοχετεύονται, προς την ενδοχώρα κυρίως, τρόφιμα και υφάσματα και μέσω του Αγρινίου πραγματοποιείται το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο της περιοχής (Πελοπόννησος, Στερεά Ελλάδα – Ήπειρος).
Εισάγονται στο Αγρίνιο υφάσματα, γυαλικά, μέταλλα, και τα εξ αυτών βιομηχανικά προϊόντα (ποικίλα σιδερικά, πρόκες κ.λπ.), κατεργασμένα δέρματα, βαφές, σχοινιά, αρώματα, πετρέλαιο, λινέλαιο, τρόφιμα, παστά κρέατα και ψάρια, καφές, ζάχαρη, οινόπνευμα, ζαχαρωτά, φάρμακα. Στις εξαγωγές από το Αγρίνιο συμπεριλαμβάνονται ακατέργαστα μαλλιά, δέρματα ακατέργαστα ή ημικατεργασμένα, καπνός μεγάλης ποσότητας, βελανίδια εξαιρετικής ποιότητας, λίγα σιτηρά και πολλά ζώα.
Πολλοί από τις ορεινές επαρχίες, αλλά και από την οθωμανική επικράτεια (Ήπειρο) εγκαθίστανται στο Αγρίνιο γιατί βρίσκουν εργασία.
Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται στα 1875 σε 6.000 κατοίκους ενώ στα 1841 είχε μόλις 3.358 κατοίκους. Οι περισσότεροι από τους κατοίκους ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το εμπόριο και διάφορες τέχνες.
Το Αγρίνιο άρχισε, ως γνωστόν, να ανοικοδομείται κατά το 1830.
Πρόδηλο λοιπόν είναι ότι σε λίγες δεκαετίες (30-40 χρόνια) σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν, μπαίνει στην τροχιά της οικονομικής ανάκαμψης, παρότι ο νομός γενικά βρίσκεται στη μεγαλύτερη οικονομική καθυστέρηση.
Τις τάσεις ακριβώς για υπέρβαση του μεταοθωμανικού παρελθόντος καθώς και τα πρώτα βήματα της αστικοποίησης δείχνει ο πίνακας που εκδίδεται στο τέλος του ιστορικού αυτού σημειώματος και αφορά δημόσια και ιδιωτικά γραφεία, εκπαιδευτήρια, καθώς και τα επαγγέλματα στο Αγρίνιο του 1875.
Από την επεξεργασία των στοιχείων του πίνακα προκύπτουν τα εξής:
Το Αγρίνιο κατά το 1875 είναι έδρα Επαρχείου, Δημαρχίας, Αστυνομίας, Εφορίας, Ταμείου, Ειρηνοδικείου, Υπομοιραρχίας, Φρουραρχείου, (ο Φρούραρχος είναι και ο ανώτατος διοικητής του εδρεύοντος εκεί λόχου του πεζικού).
Έχει “Ελληνικόν Σχολείον” με Σχολάρχη και δυο δασκάλους, δημοτικό σχολείο αρρένων με διευθυντή και ένα δάσκαλο και δημοτικό σχολείο θηλέων με μια δασκάλα.
Τα δύο τελευταία σχολεία χαρακτηρίζονται “αλληλοδιδακτικά”.
Πρόκειται για τη γνωστή μέθοδο διδασκαλίας που πρωτοεφαρμόστηκε από τον Καποδίστρια στην Ελλάδα και εξακολούθησε να ισχύει σε όλο το 19ο αιώνα. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα επιλέγονται από το δάσκαλο για να διδάσκουν τους συμμαθητές τους, μαθητές εγκρατείς γνώσεων, δραστήριοι, με ευστάθεια χαρακτήρα, επιμέλεια και συνέπεια στην εργασία τους, οι λεγόμενοι πρωτόσχολοι, οι οποίοι και προγυμνάζονται κοντά στο δάσκαλο τους – είναι βοηθοί του -για αρκετό διάστημα.
Τα αλληλοδιδακτικά λοιπόν σχολεία είναι το πρώτο στάδιο της εκπαιδευτικής ζωής στο Αγρίνιο και, σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξή του.
Το “Ελληνικόν σχολείον” αποτελεί την ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης στην τότε πόλη με γενναία συνεισφορά, όπως μαρτυρεί η παράδοση, στη διαμόρφωση των πολιτών της.
Γυμνάσιο ιδρύεται αργότερα από το Δήμαρχο Μιχ. Μπέλλο και γι αυτό είναι της δικαιοδοσίας του δήμου (δημοτικό). Κτίζεται μάλιστα και κτίριο σε οικόπεδο που δώρισε ο Δ. Στάικος (απέναντι από την είσοδο του Παναιτωλικού).
Δε θα πρέπει να παραβλέψουμε τους χαρακτηρισμούς των σχολείων. Το “Ελληνικό σχολείον” χαρακτηρίζεται ως δημόσιο, ανήκει δηλαδή στο κράτος, ενώ τα “αλληλοδιδακτικά σχολεία” χαρακτηρίζονται ως δημοτικά διότι είχε ανατεθεί η ευθύνη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στους δήμους.
Η καταγραφή των επαγγελμάτων στον πίνακα αποτυπώνει τους σφυγμούς της πόλης και το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Η ύπαρξη γιατρών, φαρμακοποιών, δικηγόρων, συμβολαιογράφων υποδηλώνει τις ανάγκες που υπαγορεύονται από την αστικοποίηση.
Η ποικιλία των εμπόρων (ζωέμποροι, καπνέμποροι, ξυλέμποροι, έμποροι υφασμάτων, προϊόντων κλπ.) αντανακλά ακριβώς τους τομείς εμπορίου που ήδη σημειώσαμε, ενώ η παρουσία παραγγελλιοδόχων κυρίως καπνών και δερμάτων δείχνει το μεταπρατικό εμπορικό χαρακτήρα της πόλης και τις βιοτεχνικές τάσεις.
Οι πολλοί παντοπώλες και υφασματέμποροι δικαιολογούνται, αν λάβουμε υπόψη ότι εφοδιάζεται από το Αγρίνιο και η ορεινή ενδοχώρα.
Τα βήματα προς την αστικοποίηση πιστοποιούνται και με την παρουσία των πρώτων βιοτεχνών, αρτοποιών, βυρσοδεψών, οινοπνευματοποιών, καθώς και με την ύπαρξη χρυσοχόων και ωρολογοποιών.
Τον αστικό χαρακτήρα του πολίσματος δείχνουν και τα δύο ξενοδοχεία – δύο αναφέρει και ο Δ. Βικέλας κατά την εκεί επίσκεψή του (1884) – και τα πολλά καφενεία, ενώ το μοναδικό ζαχαροπλαστείο υποδηλώνει τις περιορισμένες σε ζάχαρη – πολύτιμο προϊόν – διατροφικές προτεραιότητες και συνήθειες.
Εμφανής μέσω του πίνακα η αστικοποίηση, αλλά και κάποια κατάλοιπα του παρελθόντος.
Η παρουσία τοκιστών δείχνει τη στενότητα της πόλης σε ρευστό χρήμα, αλλά διαιωνίζει και οικονομικές πρακτικές της Τουρκοκρατίας. Ο τοκισμός θεωρείται ακόμα και πολύ αργότερα καλύτερη μορφή επένδυσης από την αγορά γης. Συνήθως τοκιστές, όπως φαίνεται από τον πίνακα είναι αξιόλογοι έμποροι. Η τοκογλυφία εμάστιζε το Αγρίνιο ως τα μέσα του 20ού αι. και πολλοί Αγρινιώτες έχασαν τοκισμένα χρήματα την Κατοχή (1940-1944).
Τη διατήρηση της παράδοσης στην ενδυμασία (φουστανέλλα, ντουλαμάς κ.λπ.) δείχνουν οι τρεις λεγόμενοι “ελληνορράπτες” ενώ η δειλία προς τα ευρωπαϊκά ανοίγματα προδίδεται από το ένα και μοναδικό φραγκοραφτάδικο (ευρωπαϊκών ενδυμάτων).
 |
| Σύνδεσμος Σανδαλοποιών Αγρινίου, αρχές 19ου αιώνα |
Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι υπάρχουν μόνο δύο υποδηματοποιεία – για παπούτσια ευρωπαϊκού τύπου – ενώ επτά σανδαλοποιεία. Τα τελευταία πιστεύουμε ότι αντιστοιχούσαν στα τσαρουχάδικα που εκτός από τα κανονικά τσαρούχια πουλούσαν και σανδάλια (γουρνοτσάρουχα).
Πολλά ονόματα του πίνακα υπάρχουν και σήμερα γεγονός που δείχνει τη συνέχεια και τη συνοχή της πόλης και αποτελούν υλικό για μελέτη του κοινωνικού της ιστού.
Τα τοπωνύμια επίσης των θέσεων όπου βρίσκονται καταστήματα, γραφεία, μαγαζιά, μας βοηθούν να οριοθετήσουμε το ιστορικό κέντρο της πόλης και την αγορά που συμπίπτει σε μεγάλο μέρος με τη σημερινή. Συγκεκριμένα η αγορά εκτείνεται ανάμεσα από τις σημερινές οδούς Ι. Σταΐκου, Κύπρου (με επέκταση προς το σημερινό ΙΚΑ), μέρος της Βλαχοπούλου, πλατεία Στράτου και μέρος της οδού Παπαστράτου από όπου επικοινωνία με τη Ζωδόχο Πηγή και μέχρι τη συμβολή της με την οδό Δ. Σταΐκου.
Τα τοπωνύμια που σηματοδοτούν το χώρο είναι: Τρουμπές, Ζωοδόχος Πηγή, Κεντρική Πλατεία, Αγορά, Καριές, είσοδος της πόλεως, Ντούτσαγα.
Στην τελευταία θέση δεν απαντώνται καθόλου μαγαζιά. Υπάρχουν μόνο βυρσοδεψεία, όπου και το απαραίτητο για τη δέψη νερό του αυλακιού της Ερμίτσας.
Γύρω από την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκονται όλα τα δημόσια καταστήματα.
Η “Κεντρική πλατεία” αντιστοιχεί μάλλον στη σημερινή πλατεία Στράτου, όπου και η καρδιά της αγοράς, διότι η κεντρική πλατεία του σημερινού Αγρινίου, δημιουργήθηκε αργότερα από το δήμαρχο Μιχ. Μπέλλο (1879), που δώρισε και το οικόπεδο.
Το τοπωνύμιο Καριές καλύπτει τη συνοικία από το σημερινό Δημαρχείο και κάτω.
Η “θέση Τρουμπές” βρίσκεται στο έξαρμα της πόλεως στην οδό Ι. Σταΐκου, με ακτίνα ως τη σημερινή οικία Γ. Χαντζή. Έχω την εντύπωση ότι το τοπωνύμιο προέρχεται από το τρόμπα-τρούμπα – τρουμπές (με τουρκίζουσα κατάληξη) και υποδηλώνει αντλία για την άντληση του νερού. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το Βραχώρι αρδευόταν με κιούνια από το αυλάκι της Ερμίτσας και πηγάδια. Με την ανασυγκρότηση του Βραχωριού μετά την Επανάσταση οι Δήμαρχοι – κυρίως ο Γ. Μπαϊμπάς – άρχισαν να χτυπούν τα πρώτα αρτεσιανά. Έτσι το τοπωνύμιο Τρουμπές παραπέμπει μάλλον σε αντλιοστάσιο και σ’ αυτή την υπόθεση μας οδηγεί η ύπαρξη παρόμοιας δεξαμενής στον ίδιο χώρο και πολύ αργότερα ως τον 20ο αι. (στην οδό Γρίβα κοντά στην κλινική Μαυρομάτη).
Στον πίνακα αναφέρονται είσοδοι της πόλεως στη θέση Καριές κάτω από το σημερινό “συντριβάνι” και τις αποθήκες Παπαστράτου προφανώς από το μέρος του σημερινού Αγίου Γεωργίου, στη θέση “Ντούτσαγα” και πλησίον της κεντρικής πλατείας από το μέρος του Αγίου Δημητρίου.
Πίνακας του 1875
Αρχαί και Γραφεία Δημόσια
Α’ Διοικητικοί
- Επαρχείον, εις την Κεντρικήν Πλατείαν παρά τη εισόδω της πόλεως, θέσις Καριές.
- Εφορία, πλησίον του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής.
- Ταμείον, πλησίον του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής.
Β’ Δικαστικοί
α’. Δικαστήρια
- Ειρηνοδικείον, εις θέσιν Τρουμπέ, κατά την Αγοράν. Συνεδριάζει Δευτέραν και Σάββατον πολιτικάς, και Τετάρτην ποινικάς υποθέσεις.
- Υποθηκοφυλακείον, εις το Ειρηνοδικείον.
β’ Συμβολαιογραφεία
Γεωργοπούλου Γ., εις το κέντρον της Αγοράς – Έχει τ’ αρχεία απάντων των προ αυτού Συμβολαιογράφων.
Μητσοπούλου Δημ., κατά την Αγοράν.
Γ’ Στρατιωτικαί
Υπομοιραρχία, κατά την Αγοράν.
Φρουραρχείον, κάτωθεν του Επαρχείου, παρά τη εισόδω της πόλεως.
Δημοτικοί
- Δημαρχείον, κατά την Αγοράν, πλησίον της Ζωοδόχου Πηγής. Δήμαρχος Γρ. Στάικος.
- Αστυνομία, υπό το Δημαρχείον.
Εκπαιδευτικά Καταστήματα
α’. Δημόσια
Ελληνικό Σχολείον, κατά την θέσιν Τρουμπέ.
β’. Δημοτικά
Αλληλοδιδακτικόν Σχολείον, Αρρένων. Κατά την Ανατολικήν πλευράν της Κεντρικής Πλατείας.
Αλληλοδιδακτικόν Σχολείον, Κορασιών. Κατά την θέσιν Τρουμπέ πλησίον του Ελλ. Σχολείου.
Επιστήμονες
α’. Δικηγόροι
- Ανδριόπουλος Βασίλ., πλησίον της κεντρικής πλατείας.
- Κατσιλάκης Ν., πλησίον του Σχολαρχείου.
- Μανόπουλος Ιω., πλησίον της κεντρικής πλατείας.
- Στάικος Δημ., κατά την Αγοράν.
- Τριανταφυλλίδης Γ. Κωνστ., πλησίον της κεντρικής πλατείας.
- Τριανταφυλλίδης Ν., πλησίον της Ζωοδόχου Πηγής.
β’. Ιατροί
- Γούναρης Αριστείδης, κατά την θέσιν Τρουμπέ, πλησίον του Σχολαρχείου.
- Θεοφανίδης Ιω., κατά την κεντρικήν πλατείαν.
- Μπέλος Μιχ., κατά την Αγοράν.
- Παππαγιανάκης Επαμ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Φαρμάκης Ν., κατά την Ζωοδόχον Πηγήν.
γ’. Φαρμακοποιοί
- Ασημακόπουλος Διονύσιος, εις το κέντρον της Αγοράς.
- Παπαγιάνης Γεώρ., εις το κέντρον της Αγοράς.
Τράπεζα
Υποκατάστημα της Εθν. Τραπέζης, Διευθυντής Επ. Μεγαπάνος κατά την Αγοράν
Τοκισταί
- Λιάπης Κωνστ., εις το κέντρον την Αγοράς.
- Μπαμπασούλης Γεώρ., εις το κέντρον της πόλεως.
- Περιβολαρόπουλος Αθ., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Τριανταφυλλίδης Ιω., πλησίον του Δημαρχείου.
- Τσακανίκας Αθ., πλησίον του υποκ. της Εθνικής Τραπέζης.
Παραγγελειοδόχοι
- Γεωργιάδης Νικόλ., κατά την κεντρικήν πλατείαν, παραγγελειοδόχος καπνών.
- Παππαγιάνης Σπυρ., κατά την Αγοράν, παραγγελιοδόχος ζώων.
- Σπυρόπουλος Οεόδ., κατά την Αγοράν, παραγγελιοδόχος καπνών.
- Σταμούλης Κώστας, κατά την Αγοράν, παραγγελιοδόχος καπνών.
Ζαχαροπλαστεία, Καφενεία και Ξενοδοχεία
 Καφενείο Αργιαδίτη στο Κέντρο της Αγοράς, αρχές του 19ου αιώνα |
|
α’. Ζαχαροπλαστεία
Τριανταφυλλοπούλου Θεόδ., εις το κέντρον της Πλατείας.
β’. Καφενεία
- Αργιαδίτη Δημ., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Δαβαρούκα Γεώρ,, εις το κέντρον της Αγοράς.
- Μεταξά Επαμ., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Σβολοπούλου Επ., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Χάσκαρη Χρ., πλησίον της Ζωοδόχου Πηγής.
γ΄. Ξενοδοχεία
- Αξάμη Κωνστ., εις θέσιν Τρουμπέ. Δωμάτια δι’ ύπνον μετά φαγητού.
- Μανθοπούλου Γεώρ., εις το κέντρον της Αγοράς. Δωμάτια δι’ ύπνον μετά φαγητού.
Έμποροι
α’. Ζώων (Ζωέμποροι)
- Αδαμόπουλος Αθ., κατά την Αγοράν.
- Ζήκος Νικόλ., εις θέσιν Ντούτσαγα.
- Ντράβαλης Αθ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Σαμώτης Σπ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Σταυροθανάσης Στράτος, κατά την Αγοράν.
β’. Καπνών
- Αλεξανδρής Δημ.
- Γιόνας Χρ., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Καπετανάκης Ν., πλησίον της κεντρικής Πλατείας.
- Κωστόπουλος Βασίλ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Τζαχρήστος Χρ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Τσίκαρης Αθ., εις το κέντρον της Αγοράς.
γ’. Ξυλείας
- Αναστασίου Μιχαήλ, εις θέσιν Τρουμπέ.
- Ζήσης Στέριος, πλησίον της Ζωοδόχου Πηγής.
- Σαμώτης Αναστ., πλησίον της Ζωοδόχου Πηγής.
δ’. Προϊόντων
- Κουσιάδης Αθ., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Μπουκογιάννης Ιω., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Σαμώτης Δημ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Τριανταφυλλίδης Ιω., πλησίον του Δημαρχείου.
- Τσακανίκας Αθ., πλησίον του υποκ. της Εθνικής Τραπέζης.
ε’. Υφασμάτων
- Ασημακόπουλοι Αδελφοί, εις το κέντρον της Αγοράς.
- Γιακάς Στέργιος, πλησίον της Ζωοδόχου Πηγής.
- Γούναρης Ιω., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Ζαφειρόπουλος Γ., εις θέσιν Τρουμπέ.
- Καβαδίας Ιω., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Κασόλας Δημ., εις θέσιν Τρουμπέ.
- Κέντρου Ευανγ., εις το κέντρον της Αγοράς. Ως και Αρνοδερμάτων και Γουναρικών.
- Κουσιάδης Αθ., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Λιάπης Κωνστ., ομοίως.
- Λουλάς Λάμπρος, ομοίως.
- Μουτακόπουλος Εμμ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Μποσκογιάννης Χρ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Περιβολαρόπουλος Αθ., κατά την Αγοράν.
- Σαμώτης Δημ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Σπανός Νικόλ., ομοίως.
- Σωχαρίτης θεόδ., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Τζωρτζόπουλος Σπυρ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Τριανταφυλλίδης Ευανγ., εις το κέντρον της Αγοράς.
- Χαβέλας Γ., ομοίως.
- Χρύσανθος Χρ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
ς’. Παντοπώλαι
- Αλεξίου Σπυρ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Αναγνωστόπουλος Ιω., ομοίως.
- Ασημακόπουλος Κωνστ., κατά το κέντρον της Αγοράς.
- Αυγέρης Νικόλ., ομοίως.
- Βασιλείου Αριστ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Γιαννούτσος Δημ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Δαβαρούκας Χριστόδ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Καλαμάρης Κ., πλησίον του Υποκατ. της Εθν. Τραπέζης.
- Καραμανόπουλος Β., κατά το κέντρον της Αγοράς.
- Κουτσούκης Κωνστ., κατά το κέντρον της Αγοράς.
- Ματραλής Λεωνίδας, ομοίως.
- Πάνος Σ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Παπαγιάννης θεόδ., ομοίως.
- Παπαδόπουλος Απόστ., κατά το κέντρον της Αγοράς.
- Παππασάικας Κωνστ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Παπαστράτου Αναστ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Παππασωτηρόπουλος θεόδ., ομοίως.
- Παππαφώτης Ντούλας, κατά το κέντρον της Αγοράς.
- Ραυτόπουλος Κωνστ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Ρόκας Αθ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Σοσμάνης Ιω., κατά το κέντρον της Αγοράς.
- Σοσμάνης Παναγ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Σπυρόπουλος Σπ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Σταθόπουλος Ευθ., κατά την Ζωοδόχον Πηγήν.
- Τσάνης Αθ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
- Χαμαμτζόπουλος Ν., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
Βιομήχανοι
α’. Αρτοποιοί
- Δημάκης Κώστας, εις θέσιν Τρουμπέ.
- Ζήκος Γεώρ., εις την είσοδον της πόλεως.
- Ντήνος Ι., πλησίον του υποκαταστ. της Τραπέζης.
- Ρώκος Παναγ., κατά την Ζωοδόχον Πηνήν.
β’. Βυρσοδέψαι
- Αλεξανδρόπουλος Γεώρ., εις την είσοδον της πόλεως, κατά την θέσιν Ντούτσαγα.
- Αναστασίου Γιοβάνος, εις την είσοδον της πόλεως, κατά την θέσιν Ντούτσαγα.
γ’. Οινοπνευματοποιοί
- Κουτσούκης Κ, εις το κέντρον της Αγοράς.
- Μπακογιάννης Ι., εις το κέντρον της πλατείας.
- Παππασωτηρόπουλος Θ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
δ’. Υποδηματοποιοί
- Γκίνος Φώτιος, πλησίον της Ζωοδόχου Πηγής.
- Σαρρής Ι., ομοίως.
ε’. Χρυσοχόοι
- Μεταξάς Γούλας, πλησίον του υποκατ. της Τραπέζης.
- Νταβαρούκας Ν,, εις το κέντρον της πλατείας.
- Τζαχρήστος Χρ., κατά την Ζωοδόχον Πηγήν.
ς’. Ωρολογοποιοί
- Σερίφης Λάζαρος, εις το κέντρον της πλατείας.
Τεχνίται
α’. Ελληνορράπται
- Αναστασίου Πάνος, εις το κέντρον της πλατείας.
- Καρότσης Αναστάσιος, εις το κέντρον της πλατείας.
- Ρένκος Τοσούλης, πλησίον της Ζωοδόχου Πηγής.
β’. Ευρωπαϊκών ενδυμάτων ράπται
- Δούκας Αλέξης, κατά την είσοδον της πόλεως, πλησίον του Επαρχείου.
γ’. Σανδαλοποιοί
- Αναστασίου Νικόλ., πλησίον της Ζωοδόχου Πηγής.
- Γιαννακόπουλος Χρ., κατά την θέσιν Τρουμπέ.
- Μεταξάς Κωνσταντ., κατά την Ζωοδόχον Πηγήν.
- Μουστακόπουλος Στέφος, ομοίως.
- Νάστης Βασίλειος, ομοίως.
- Παππούλιας Ν., εις θέσιν Τρουμπέ.
- Σακελλαρόπουλος Μήλιος, εις την θέσιν Τρουμπέ.
δ’. Σιδηρουργοί
- Γεροπάντας Ν., εις θέσιν Τρουμπέ.
- Καραπάνος Αντώνιος, ομοίως.
- Καραπάνος Ι., ομοίως.
Μελέτη της Λένας Γιαννακοπούλου – Τριανταφυλλίδη
που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Ρίζα” τον Ιούνιο του 2002.
Διαβάστε από τον οδηγό του 1875 – Scribd
Το Αγρίνιο του 1875 by Georgia Pandazi-Nastoulis on Scribd
Διαβάστε το και στο Academia
Visited 25 times, 1 visit(s) today