1896.
Εποχή οικονομικής κρίσης τότε.
«Τα καπνά και τα προιόντα τριών εσοδειών έμενον απώλητα, τα καταστήματα το ένα μετά το άλλο έκλειον και γενικώς η κρίσις είχεν επηρεάσει όλους τους οικονομικούς και μη κύκλους».
Νοέμβριος του 1896.
Στο σπίτι του τότε ταμία Τριχωνίας Μιχαήλ Κούκα μεταξύ των Αγρινιωτών πήγαν το απόγευμα εκείνο, όλες σχεδόν οι κυρίες και δεσποινίδες του Αγρινίου να του ευχηθούν για την ονομαστική του γιορτή. Ανάμεσά τους εμφανίσθηκε και μία κυρία η οποία αντί να φοράει όπως οι άλλες βαρύτιμα μεταξωτά φορέματα, φορούσε μία υπέροχη ενδυμασία από λεπτό λινό ύφασμα φτιαγμένη από μία γυναικεία μικρή βιοτεχνία του Αιτωλικού.
«Η θέα της κυρίας εκείνης έδωσε λαβήν να γενικευθή στο σπίτι του κ. Κούκα μεταξύ των κυριών η συζήτησις ότι έπρεπε να ληφθούν μέτρα περιορισμού της χρησιμοποιήσεως Ευρωπαικών ειδών διά τας γυναικείας αμφιέσεις και η χρησιμοποίησις εγχωρίων. Αποτέλεσμα της συζητήσεως ήτο η πρότασις της κ. Σκαλτσοδήμου όπως συγκεντρωθούν την επομένην εις το σπίτι της, όλαι αι κυρίαι και ανταλλάξουν επί του προκειμένου τας σκέψεις των. Πράγματι την επομένην συνεκεντρώθησαν εκεί αρκεταί εκ των κυριών της πόλεως, όπου ανεπτύχθησαν γνώμαι και κατεστρώθησαν σχέδια. Μετά πολλάς συζητήσεις κατέληξαν εις την απόφασιν να επικαλεσθούν την συνδρομήν όλων των Ελληνίδων, εξορκίζουσαι αυτάς εν ονόματι της οικογενειακής ευτυχίας και εν ονόματι του Εθνικού συμφέροντος να συντελέσουν εις την επίτευξιν του σκοπού. Προς τούτο απεφασίσθη η ίδρυσις Συλλόγου με έδραν το Αγρίνιον και με αντεπιστέλλοντα μέλη και αντιπροσωπευτικάς επιτροπάς εις όλας τας πόλεις της Ελλάδος, αι οποίοι Επιτροπαί θα ελάμβανον γνώσιν των διαφόρων ζητημάτων και θα απέστελλον την γνώμην των, η οποία και θα ελαμβάνετο υπ’ όψει κατά τας σχετικάς αποφάσεις.
Επειδή δε εκ των συζητήσεων κατέστη πρόδηλον ότι η Ελληνική Βιομηχανία και χειροτεχνία πλείστας ανάγκας του οικογενειακού βίου ηδύνατο να θεραπεύση, άνευ της προσφυγής εις τας ξένας αγοράς, απεφασίσθη και η κατ’ έτος τέλεσις Πανελληνίων Εκθέσεων εκ περιτροπής εις τας διαφόρους πόλεις της Ελλάδος, εν οις θα εξετίθεντο έργα της ελληνικής βιομηχανίας και ειδικώς της γυναικείας χειροτεχνίας».
Οι συγκεντρωμένες κυρίες αφού πήραν την απόφαση της ίδρυσης Συλλόγου με τον τίτλο «Ο εν Αγρινίω Σύλλογος Κυριών Εργάνη Αθηνά», εξέλεξαν επιτροπή για να συνταχθεί το Καταστατικό του Συλλόγου και συμφώνησαν να συγκεντρωθούν ξανά προς έγκριση του Καταστατικού.
Λίγες μέρες αργότερα, στο σπίτι της κ. Σταΐκου (Δημάρχου), εγκρίθηκε το Καταστατικό και την επόμενη Κυριακή «…200 κυρίες και δεσποινίδες της πόλεως Αγρινίου ευρέθησαν συνηγμένοι εις το Παρθεναγωγείον, όπου επρόκειτο να γίνουν οι αρχαιρεσίαι. Μετά μακράν ανάπτυξιν περί των σκοπών του Συλλόγου υπό της προσωρινής Προέδρου κ. Ελένης Σκαλτσοδήμου, εγένετο η ψηφοφορία, προς εκλογήν του Διοικητικού Συμβουλίου, καθ’ ην εξελέγησαν αι κυρίαι: Ελένη Α. Σκαλτσοδήμου, Αλκμήνη Μ. Κούκα, Χρηστίνα Ε. Σταΐκου, Ελευθερία Παπαγιάννη, Λόλα Ν. Παπαγιαννίδου, Μαριγώ Λ. Ιωαννίδου, Κατίνα Ν. Πολυχρονοπούλου, Δήμητρα Ν. Τριανταφυλλίδου, Έλλη Γ. Μπαϊμπά, Κατίνα Ι. Θεοφανίδου, Σπυρίδουλα Κ. Ευθυμίου, Λάμπρω Κ. Τριανταφυλλίδου, Αικατερίνη Κουντοριώτου, Δέσποινα Γούναρη και οι δίδες: Μαρίκα Δ. Κοντογιάννη, Τούλα Κ. Στράτου, Αρτεμησία Λ. Ιωαννίδου Παρασκευή Κ. Γκόλου.
Μετ’ ολίγας ημέρας στο σπίτι της κ. Σκαλτσοδήμου συνήρχετο το Διοικητικό Συμβούλιο προς κατάρτισιν του Προεδρείου. Εκεί ομοφώνως εξελέγησαν Πρόεδρος η κ. Ελένη Δ. Σκαλτσοδήμου, Αντιπρόεδρος η κ. Αλκμήνη Μ. Κούκα, ταμίας η κ. Χρηστίνα Ε. Σταΐκου, Έφορος η κ. Κατίνα Ν. Πολυχρονοπούλου, Γενικός Γραμματεύς η Αικατερίνη Κουντουριώτου και Ειδικαί Γραμματείς οι Δεσποινίδες Μαρίκα Κοντογιάννη, Τούλα Στράτου, Αρτεμισία Ιωαννίδου και Παρασκευή Γκέλλου (η μετέπειτα σύζυγος Γ. Πανταζή)».
Αμέσως μετά απευθύνθηκαν σε κυρίες και έγιναν εγγραφές μελών σε όλη την Ελλάδα και ζήτησαν την ηθική συνδρομή τους και την αποστολή εκθεμάτων απ’ όλη την Ελλάδα έργων γυναικείας χειροτεχνίας ή βιομηχανίας για να οργανώσουν στο Αγρίνιο, το 1897, Πανελλήνια Έκθεση έργων, υφαντικής, ταπητουργίας και εν γένει γυναικείας χειροτεχνίας.
«Ατυχώς αι ενέργειαι του Συλλόγου των κυριών δεν έτυχον ευμενούς υποδοχής παρά τω άρρενι φύλω, το οποίον κατειρωνεύετο των σκοπών του Συλλόγου. Καθά δε γράφουν τα φύλλα της εποχής εκείνης εις εν χρονογράφημα της Εφημερίδος «Εμπρός» ο υπό το ψευδώνυμον «Ιωάννης Ακτήμων» ειρωνεύετο τον Σύλλογο Κυριών Αγρινίου γράφων ότι η μόδα έρχεται στην Ελλάδα όχι από το Παρίσι αλλ ̓ από τα Άγραφα. Και όμως ο Ιωάννης Ακτήμων διεψεύσθη όταν έγινεν η θαυματουργός εκείνη έκθεσις τον Μάιο 1898».
Σκωπτικό χρονογράφημα της εφ. “ΕΜΠΡΟΣ”, που υπογράφει ο “Ιωάννης Ακτήμων”
Για να επιτευχθεί ο σκοπός του Συλλόγου δημιουργήθηκαν παραρτήματα σε 70 πόλεις της Ελλάδας και κεντρικό τμήμα στην Αθήνα με μέλη εξέχουσες κυρίες της εποχής εκείνης.
«..Την διοίκησιν του εν Αθήναις τμήματος είχον αναλάβει αι κυρίαι Παναγιωτίτσα Α. Σαχίνη ναυάρχου ως Πρόεδρος, Καλλιόπη Α. Κεχαγιά και Σμαράγδα Ψύλλα ως αντιπρόεδροι, Αικατερήνη Γλαράκη ως ταμίας, Πιπίνα Δ. Βαλλώση ως Έφορος, Σεβαστή Καλλισπέρη και Σωτηρία Αλυμπέρτη ως γραμματείς και Ρωξάνη Ρίζου, Μαρία Αλεξανδρίδου, Ζαχαρούλα Λαμπή, Ζωή Βαλτινού, Ελένη Σόκου, Δέσποινα Ανδριοπούλου, Ελένη Καρατζά και Ασπασία Ποταμιάνου ως Σύμβουλοι. Διά της δημιουργίας των τμημάτων τούτων επιτεύχθη να αριθμή ο Σύλλογος κατά τον Απρίλιον 1897 ανά την Ελλάδα 3856 μέλη…».
Δυστυχώς ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 ματαίωσε την διενέργεια της Έκθεσης.
Αλλά αυτό δεν έκανε τον Σύλλογο να αδρανήσει. Οργάνωσαν αμέσως Λαχειοφόρο 50.000 τεμαχίων προς μία δραχμή το ένα, για 2000 εκθέματα που προορίζονταν για την πρώτη Πανελλήνια Έκθεση. Τα έσοδα -49.000 δραχμές- δόθηκαν για την περίθαλψη των οικογενειών των στρατευμένων εφέδρων.
Η δράση του Συλλόγου δεν σταμάτησε εδώ. Μερίμνησε για την παροχή τροφής και στέγης στους εφέδρους που περνούσαν από το Αγρίνιο και κατευθύνονταν προς Άρτα. Παράλληλα όταν πληροφορήθηκαν ότι τα Νοσοκομεία Άρτας και Καρβασαρά είχαν γεμίσει από τραυματίες, συνέστησε Ιδιωτικό Νοσοκομείο με την συνδρομή των τότε γιατρών Θ. Ζαΐμη και Χ. Κορύλλου. Αυτές τις υπηρεσίες των κυριών Αγρινίου αναγνώρισε η τότε Βασίλισσα Όλγα και τους απένειμε βραβεία μέσω του τότε Νομάρχη Σπανίδη.
Λαχείο του Συλλόγου υπέρ των απόρων οικογενειών των στρατευμένων εφέδρων.
Περιοδικό “Πλειάς” και διοργάνωση Πανελλήνιας Έκθεσης
Όταν ο πόλεμος τελείωσε ο Σύλλογος όρισε μέρα ενάρξεως της Έκθεσης, που είχε αναβληθεί, την 21η Μαΐου 1889 και τόπο το Αγρίνιο. Σε συνέλευση που έγινε εξέλεξαν Πρόεδρο της Έκθεσης την κ. Ελένη Κεχαγιά και «…και προσεκάλεσαν όλα τα εν Ελλάδι τμήματα να αποστείλουν αντιπροσωπευτικάς επιτροπάς εις την έκθεσιν, αίτινες έδει να είναι ομοιομόρφως ενδεδυμέναι δι’ εγχωρίου λινού υφάσματος, ως υπόδειγμα περιορισμού της δι’ Ευρωπαικών ειδών πολυτελείας.
Επειδή όμως η καθημερινή επαφή με τα ανά το Πανελλήνιον μέλη απήτει γραφικάς ενασχολήσεις και κόπους, απεφασίσθη η έκδοσις δεκαπενθημέρου περιοδικού, το οποίον θα απεστέλλετο εις όλα τα μέλη και εν τω οποίω θα κατεχωρούντο όλα τα έγγραφα, όλαι αι εγκύκλιοι, αι ενέργειαι, τα ονόματα των ανά το Πανελλήνιον μελών κλπ. Πράγματι μετ’ ολίγον ήρξαντο εκδιδόμενον το περιοδικόν τούτο, με τον τίτλον «Πλειάς» και υπό την διεύθυνσιν της εν Αθήναις κυρίας Σερουίου, διευθυντρίας του περιοδικού «Οικογένεια».
Στην Έκθεση ο Σύλλογος «….προσεκάλεσε την εν Λονδίνω κυρίαν Ευγενίαν Παλαιολόγου, την διεκδικούσαν τότε τον θρόνον των Παλαιολόγων, ήτις και ετίμησε την έκθεσιν κατά τον χρόνον της τελέσεώς της. Ομοίως προσεκάλεσε την Βασιλικήν Οικογένειαν, την Κυβέρνησιν και άπαν το Πανελλήνιον, χάριν του οποίου είχεν επιτύχει έκπτωσιν 40% επί των εισητηρίων ΣΠΑΠ και ΣΒΔΕ. Η Βασιλική οικογένεια ευρισκομένη τότε εν Πάτραις χάριν των εκεί Αθλητικών Αγώνων και της Παναχαϊκής εκθέσεως, επεσκέφθη και την εν Αγρινίω Έκθεσιν».
Τα της Έκθεσης γεγονότα
“Την πρωίαν της 21 Μαΐου 1898 η πόλις του Αγρινίου ευρέθη πλέουσα εις το κυανόλευκον και το πράσινον. Χιλιάδες σημαιών εκόσμουν τας οικίας και καταστήματα, όλοι δε οι δρόμοι είχον δενδροφυτευθεί με κορμούς ελάτης ους κατά εκατοντάδας εκόμισαν οι κάτοικοι εκ του Παναιτωλικού. Χώρος διά την έκθεσιν είχε διασκευαστή προσφερθείς υπό της οικογενείας Κ. Ευθυμίου μεταξύ των οικιών Ευθυμίου και Τσακανίκα, εκεί που είναι σήμερον το υποκ)μα της Εθνικής Τραπέζης. Εκεί είχον κατασκευασθεί κερκίδες διά το κοινόν, Βασιλικός θρόνος, και τα περίπτερα των εκθεμάτων με καλλιτεχνίαν και τάξιν απαράμιλλον, όλος ο χώρος είχε περιφραχθεί καταλλήλως και με διακόσμησιν αρκούσαν. Διάρκεια της Εκθέσεως είχεν ορισθεί πενθήμερος. Την 10 π.μ. οι κώδωνες των Εκκλησιών και αι Φιλαρμονικαί Πατρών, Αιγίου ευγενώς προσφερθείσαι και η του Αγρινίου, μετά ψαλλείσαν δοξολογίαν επί τη ονομαστική εορτή της Α. Μ. του διαδόχου Κωνσταντίνου, κατήλθον μετά του πλήθους Αγρινίου και περιχώρων εις τον Σιδ. Σταθμόν όπως υποδεχθούν την Β. Οικογένειαν.
Την 10,30 αφίκετο η αμαξοστοιχία φέρουσα την Α. Μ. τον Βασιλέα Γεώργιον μετά της Βασιλίσσης Όλγας, την πριγκήπισσαν Μαρίαν και τους πρίγκηπας Νικόλαον και Ανδρέαν. Οι υψηλοί ξένοι γενόγενοι ενθουσιωδώς δεκτοί από το πλήθος κατηυθύνθησαν εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν όπου εψάλλη δοξολογία, μετά το πέρας της οποίας κατηυθύνθησαν εις τας οικίας Αναστ. Παναγοπούλου και Κ. Παπαφώτη όπου και κατέλησαν.
Μετά μικράν ανάπαυσιν κατηυθύνθησαν εις το πλησίον κατάστημα της εκθέσεως όπου μετά αγιασμόν τελεσθέντα υπό του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτου κ. Π. Ακύλλα, περιήλθον τα διάφορα περίπτερα της εκθέσεως εκδηλούντες τον θαυμασμόν των. Ιδίως η Α. Μ. η Βασίλισσα εδήλου ότι τοιαύτα και τοσαύτα εκθέματα δεν ηδυνήθη να συγκεντρώση ούτε η Επιτροπή των Ολυμπίων. Το απόγευμα οι Βασιλείς μετά των Πριγκήπων επισκέφθησαν δις την Έκθεσιν ότε η μεν Βασίλισσα εδήλωσεν ότι αναλαμβάνει υπό την προστασίαν της τον Σύλλογον, η δε επιτροπή διά των κυριών Σκαλτσοδήμου και Κεχαγιά προσέφερε εις την Πριγκήπισσαν Μαρίαν εγχώριον ύφασμα ωραίον εκ των υφαινομένων εν Αιτωλικώ, εις τον Βασιλέα λευκόν μεταξωτόν ύφασμα Καλαμών δι’ υποκάμισα και εις τον Πρίγκηπα Νικόλαον όμοιον μεταξωτόν κατασκευής Παπούλια.
Ανακοίνωση των ΣΒΔΕ για μείωση αντιτίμου εισιτηρίων.
Την εσπέραν εγένετο λαμπαδηφορία προς τιμήν των υψηλών ξένων, την οποίαν η Α Μ. ο Βασιλεύς παρηκολούθησεν εκ του εξώστου της οικίας Παναγοπούλου, ευχαριστήσας δι’ ολίγων τα πλήθη διά την λαμπράν υποδοχήν και αφοσίωσιν. Βραδύτερον ο Βασιλεύς κατήλθε με πολιτική περιβολήν και ανεμίχθη μετά του πλήθους, το εσπέρας δε παρηκολούθησε την παράστασιν του Θιάσου Νέρη μεθ’ ολοκλήρου της Β. Οικογενείας.
Την επομένην οι Βασιλείς ανεχώρησαν δι’ αμαξών μέσω Κλεισούρας με αμαξηλάτην, εν επισήμω περιβολή, τον επιζώντα κ. Λούκαν Σουμέλην, μετά ταύτα ηνοίγη η έκθεσις εις το κοινόν. Πλέον των 10 χιλ. θεατών επισκέφθησαν κατά τας 4 ημέρας ταύτην. Τα εκθέματα αντιπροσώπευον προ παντός είδη υφαντικής, ταπητουργικής, κεντήματος, ραπτικής, πυρογραφίας, λεπτουργικής, πλαστικής κλπ. Από της τρίτης ημέρας της εκθέσεως ήρξαντο κατά το πρόγραμμα αι διαλέξεις με ομιλητρίας τας κυρίας Σκαλτσοδήμου, Κούκα, Κεχαγιά, Καλλισπέρη, Θεοφανίδου, Βαλάσση κλπ.
Κατά τας διαλέξεις ταύτας τας οποίας παρηκολούθησαν και οι υπερπεντακόσιαι κυρίαι και δεσποινίδες των τμημάτων όλης της Ελλάδος, αφιχθείσαι χάριν της εκθέσεως, διεξήχθη, κατά μίαν τούτων οξύχολος συζήτησις μεταξύ των κυριών Κεχαγιά και Καλλισπέρη, ήτις έδωσε λαβήν εις τους απεσταλμένους των Αθηναικών εφημερίδων να σατυρίσουν το πράγμα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΓΕΓΟΝΟΣ ΕΔΩ:
Ούτω έληξεν η πρωτοφανής διά την Ελλάδα έκθεσις της γυναικείας πρωτοβουλίας, αφήσασα αλησμόνητον εποχήν διά το Αγρίνιον, αφού πρότερον απεφασίσθη η δευτέρα έκθεσις να γίνη το επόμενον εις το Αίγιον.
Δέον να γραφή ότι την τελευταίαν ημέραν εγένετο και η κλήρωσις του υπέρ των Εφέδρων διατεθέντος Λαχείου, ούτινος ο πρώτος αριθμός εκέρδισε μέγαν τάπητα του εργοστασίου απόρων γυναικών και ο δεύτερος κλινοσκέπασμα της Τήνου filetguipur αμφότερα μεγάλης αξίας,
Επίσης δέον να τονισθή η υποστήριξης της οποίας έτυχεν ο Σύλλογος εις το εξωτερικόν διά της συμβολής της κυρίας Α. Γ. Μαρασλή”.
ΓΙΤΣΑ ΠΑΝΤΑΖΗ-ΝΑΣΤΟΥΛΗ
ΠΗΓΗ:
Εφημερίδα “ΤΟ ΦΩΣ”, άρθρα που υπογράφει “Ο ΠΑΛΗΟΣ”.
ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ:
